Athena (tiếng Hy Lạp cổ đại: Αθηνη), đôi khi được gọi là Pallas Athena, là nữ thần của trí tuệ, toán học, văn minh, nghệ thuật, lý trí, kỹ năng và chiến tranh chính nghĩa. Trong thần thoại La Mã, bà có cái tên là Minerva. Athena là con gái của Zeus và Metis, một nữ Titan và cũng là người vợ đầu tiên của Zeus. Khi Metis đang mang thai Athena, Zeus đã nuốt bà để ngăn chặn lời tiên tri rằng con của Metis sẽ lật đổ thần Zeus. Sau đó, Athena được sinh ra từ đỉnh đầu của Zeus, trong hình hài một người phụ nữ trưởng thành, mặc đầy đủ áo giáp chiến đấu.
Athena đã truyền dạy cho loài người các kỹ năng như dệt vải, may vá, canh tác và luyện kim. Các biểu tượng của bà bao gồm cành ô liu và con cú, tượng trưng cho hòa bình và trí tuệ. Athena là nữ thần bảo hộ của thành phố Athens, thủ đô Hy Lạp, mà cái tên cũng được lấy cảm hứng dựa trên tên bà. Athena còn được cho là đã có mặt trong sự kiện sinh ra cặp song sinh nổi tiếng Artemis và Apollo.
| Athena | |
 |
|
| Tên khác | Athene Minerva (trong thần thoại La Mã) Pallas Athena Nữ thần trí tuệ Nữ thần chiến tranh Nữ thần thủ công Con gái của Zeus |
| Linh thú | Cú, rắn, ngựa |
| Biểu tượng | Aegis (khiên thần), mũ giáp, giáo, áo giáp, Gorgoneion (đầu Medusa), xe ngựa chiến, guồng quay sợi |
| Vũ khí | Aegis (khiên thần) |
| Nơi tôn thờ chính | Athens |
| Gia đình | |
| Cây linh thiêng |
Cây ô liu, cây bách
|
Thần thoại
Sự ra đời
Zeus và Metis (nữ Titan) là cha mẹ của Athena. Khi nhận được lời tiên tri nếu Metis sinh con trai, đứa con đó sẽ lật đổ ông giống như ông đã từng làm với cha mình, Zeus đã nuốt Metis. Tuy nhiên, thần không biết rằng Metis đang mang thai và đã hạ sinh ra Athena trong cơ thể của ông. Metis nuôi dưỡng và dạy dỗ Athena trong bụng Zeus. Đến một ngày, Zeus bỗng nhiên bị đau đầu dữ dội và yêu cầu thần rèn Hephaistos bổ đôi đầu Zeus. Hephaistos dùng búa lớn đập mạnh vào đầu của thần và Athena đã nhảy ra, với hình hành trưởng thành mặc giáp chiến đấu.
Pallas Athena
Thuở thiếu thời, Athena có quen biết với Pallas, con gái của thần biển Triton. Pallas là một trong số ít naiads (nữ thần gắn liền với vùng nước) có sức mạnh và kỹ năng ngang bằng với nữ thần chiến tranh Athena. Hai người thường xuyên luyện tập đấu võ với nhau, dần nảy sinh tình bạn khắng khiết. Cho đến lần đó, khi Pallas chuẩn bị ra đòn tấn công Athena, Zeus liền che chắn Athena bằng khiên Aegis, làm Pallas bất ngờ, không kịp phòng thủ và Athena vô tình giết chết Pallas. Đau khổ vì tội lỗi và mất đi người bạn thân thiết, Athena đã điêu khắc một bức tượng với hình dáng của Pallas và đặt nó trong ngôi đền thiêng của mình. Bức tượng được gọi là palladion. Athena sau đó mang danh của Pallas và trở thành Pallas Athena.
Cuộc cạnh tranh với Poseidon
Màn đối đầu huyền thoại của Athena và Poseidon bắt đầu từ việc giành quyền bảo trợ cho thành Athens. Cả hai đều muốn trở thành vị thần đỡ đầu chính thức của thành phố này, vì vậy mỗi người đã tặng một món quà nhằm thuyết phục dân chúng bầu chọn cho mình. Với sức mạnh liên quan đến đại dương, Poseidon đã tặng cho người dân một giếng nước mặn. Trong nhiều dị bản, Poseidon được cho là đã tạo ra con ngựa đầu tiên và mang tặng dân Athens. Tuy nhiên, dù món quà nào, chúng cũng không mang lại lợi ích lâu dài cho sự sống của họ. Athena, với sự khôn ngoan và trí tuệ, đã tặng thành phố một cây olive, biểu tượng của hòa bình và thịnh vượng. Cây olive không chỉ cung cấp thức ăn mà còn mang đến giá trị về mặt kinh tế, vì vậy món quà của Athena đã được chọn. Qúa tức giận, Poseidon mang đến một trận động đất kinh hoàng, phá hủy toàn bộ cây olive trong khu vực như một cách trả đũa.
Mối quan hệ cạnh tranh căng thẳng giữa Athena và Poseidon tiếp tục diễn ra ở sự kiện Medusa. Medusa vốn là một người phụ nữ phàm trần xinh đẹp, là một trong ba chị em Gorgon (sinh vật nữ thần bí với diện mạo khủng khiếp) đồng thời là nữ tư tế trong đền thờ Athena. Poseidon đã quyến rũ Medusa và cả hai cùng nhau thực hiện những hành động tình cảm khoái lạc ngay trong đền thờ nữ thần, nơi mà sự tôn kính và thiêng liêng đặt lên hàng đầu. Cảm thấy bị xúc phạm và muốn bảo vệ tôn nghiêm điện thờ, Athena đã biến Medusa thành một sinh vật gớm ghiếc hơn cả hai cô chị, với mái tóc là những con rắn độc lúc nhúc, và bất kỳ ai nhìn vào cô đều bị hóa đá.
Poseidon ngay sau đó trả thù Athena bằng cách giết hại một số người dân Athens. Tuy nhiên, sự tôn kính đối với Athena không hề suy giảm. Người dân Athens quyết định xây dựng thành lũy trên cao (Acropolis), một công trình tôn vinh cả hai vị thần.
Tuy Athena là vị thần bảo trợ chính thức của thành Athens, thành phố sau này, theo một định nghĩa nào đó, vẫn thuộc về Poseidon. Chính Theseus, người con trai của Poseidon, đã trở thành vua của Athens, tạo thêm mối liên kết giữa thần Poseidon và thành phố.
Arachne
Theo truyền thuyết, Arachne là một nữ thợ dệt tài hoa đến từ vùng Lydia, được biết đến khắp nơi nhờ những tấm thảm tuyệt đẹp và tinh xảo. Mặc dù được nữ thần Athena truyền dạy, Arachne lại vênh váo tuyên bố bản thân đã có sẵn tài năng, chẳng cần ai chỉ bảo và thậm chí còn giỏi hơn cả Athena. Athena vốn rất yêu mến Arachne nhưng cũng muốn tận mắt kiểm chứng xem lời nói huênh hoang này có thật hay không.
Nữ thần liền hóa thân thành một bà lão và tìm gặp Arachne. Trong lúc cô còn mãi tự đắc khoe thiên phú, Athena hiện nguyên hình và thách thức cô tham gia một cuộc thi dệt vải. Cả hai đều tạo ra những tấm thảm mỹ miều. Athena dệt cảnh các vị thần chiến thắng, còn Arachne lại dệt những câu chuyện về tội lỗi và sự bất công của thần thánh. Mặc dù Arachne vô cùng tài năng, nhưng Athena đã thắng cuộc và tức giận trước nội dung xúc phạm trên tấm thảm. Cuối cùng, nữ thần biến Arachne thành một con nhện để cô phải dệt vải mãi mãi.
“Arachne” cũng chính là từ gốc cho “arachnid,” thuật ngữ khoa học chung cho tất cả các loài nhện và các loài liên quan trong tiếng Anh.
Hephaestus
Trong tác phẩm Bibliotheca, Apollodorus, học giả Hy Lạp cổ đại, đã ghi chép một số chi tiết liên quan về cuộc gặp gỡ giữa Athena và Hephaestus. Trong một lần Athena đến thăm thần rèn Hephaestus để mua vũ khí, Hephaestus vì quá si mê đã quyến rũ nữ thần ngay trong xưởng rèn.
Quyết tâm giữ gìn sự trong trắng, Athena liền bỏ chạy và Hephaestus đuổi theo. Ông bắt được nữ thần, cố gắng cưỡng ép nhưng bà chống trả quyết liệt. Trong lúc giằng co, tinh dịch của Hephaestus rơi lên đùi Athena. Với vẻ mặt kinh tởm, bà đã lau chúng bằng một mảnh len, ném xuống đất và trốn thoát thành công. Erichthonius sau đó đã được sinh ra từ mảnh vải tinh dịch rơi xuống đất và được nuôi dưỡng bởi các nữ thần và cả Athena. Ông trở thành người sáng lập và vị vua đầu tiên, một trong những huyền thoại của thành phố Athens cũng như người sáng tạo ra chiếc xe ngựa có bánh. Nhờ chào đời trong tình huống độc lạ như thế, ông trở thành biểu tượng của sự liên kết giữa thần thánh và con người, đặc biệt với nữ thần Athena.
Một phiên bản khác kể lại rằng Hephaestus muốn cưới Athena, do cả hai đều bảo trợ cho nghề rèn. Nhưng Athena từ chối lời cầu hôn vì, theo một số tài liệu, bà không chấp nhận được sự què quặt xấu xí của ông.
Tên gọi khác
- Minerva (theo thần thoại La Mã)
- Pallas Athena
Tầm quan trọng và sức mạnh
Athena được xem là đứa con mạnh nhất của Zeus. Bà là nữ thần bảo trợ cho các ngành nghệ thuật và thủ công, như chế tác kim loại, dệt vải,… Là nữ thần trí tuệ, Athena đưa ra lời khuyên khôn ngoan và giúp thúc đẩy nền văn minh, pháp luật, trật tự và công lý cho xã hội. Athena truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ tạo ra những tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời. Người Athens tin rằng bà là biểu tượng cho sự tài giỏi, khả năng nhìn xa trông rộng và trí nhớ tốt. Bà được coi là người mở rộng vai trò bảo vệ loài người của thần Zeus.
Là nữ thần thuộc về chiến tranh chính nghĩa, Athena không ủng hộ bạo lực mù quáng. Thay vào đó, bà tham gia vào các chiến lược chiến đấu có quân đội tinh nhuệ, lòng dũng cảm, sức mạnh, kỹ năng và vũ khí. Bà ban thưởng chiến thắng cho những ai thực sự xứng đáng.
Athena chính là nữ thần bảo hộ cho các anh hùng nổi tiếng như Heracles, Perseus và đặc biệt là Odysseus. Tuy vậy, Athena vẫn có một mặt tối. Bà rất kiêu ngạo và không thể chấp nhận bất kỳ ai dám nói rằng bà kém cỏi hơn. Athena cũng là một nữ thần báo thù và hay ghi hận trong lòng, đặc biệt với Poseidon và Ares. Nữ thần có chút e ngại Poseidon, nhưng bà rất căm ghét Ares và có một lần đã khiến ông ta thua một cách thảm hại.
Sự thật thú vị
Có hai giả thuyết phổ biến nhất nói về lý do tại sao Athena đôi khi được gọi là “Pallas Athena.”
- Gỉa thuyết đầu tiên cho biết trong cuộc chiến với những người khổng lồ (Giants War), Athena (với sự trợ giúp của một người phàm) đã giết được một người khổng lồ tên Pallas. Bà đã lấy da của hắn bọc chiếc khiên huyền thoại của mình.
- Gỉa thuyết thứ hai kể về tình bạn giữa Athena và Pallas, một nymph sống ở hồ Tritonis, Libya, Bắc Phi. Trong lúc tập luyện, Athena vô tình giết chết Pallas. Để tưởng nhớ người bạn đã mất, Athena đã lấy tên bạn mình làm danh hiệu “Pallas Athena”.
Biểu tượng
