APOLLO

Đặc điểm và tính cách

Thần thoại

Sự ra đời của Apollo

Khi mẹ của Apollo và Artemis là Leto sắp chuyển dạ, bà phải lang thang tìm một nơi để hạ sinh hai đứa trẻ. Tuy nhiên, nữ thần Hera, vợ của Zeus, đã cấm mọi vùng đất tiếp nhận Leto vì tức giận Zeus lại tiếp tục có con với người phụ nữ khác. Leto bị từ chối ở khắp nơi, không thể tìm được một nơi an toàn để sinh nở.

Trong lúc tuyệt vọng, Poseidon, vị thần đại dương và anh trai của Zeus, đã động lòng trắc ẩn. Ông chỉ dẫn Leto đến một hòn đảo nhỏ đang trôi nổi trên biển, vì nó không được coi là đất liền nên không phải chịu sự kiểm soát của Hera. Tại hòn đảo này với cái tên Delos, Leto đã sinh ra hai người con song sinh: Apollo – thần ánh sáng và nghệ thuật, cùng với Artemis – nữ thần săn bắn và thiên nhiên hoang dã.

Hòn đảo Delos từ đó trở thành địa điểm thiêng liêng trong thần thoại Hy Lạp, được coi là nơi khai sinh của hai vị thần vĩ đại.

Vị thần tiên tri

Apollo, với tài năng tiên đoán bẩm sinh, nhận ra ông cần có một nơi chốn cho người phàm đến hỏi và nhận được những lời dự báo từ ông. Ngay sau đó, ông tìm thấy một địa điểm lý tưởng tên là Pytho. Tuy nhiên, tại đây lại xuất hiện một con rắn khổng lồ, vô cùng đáng sợ mang tên vùng đất, đang đe dọa các sinh vật sống xung quanh. Apollo đã không ngần ngại tiêu diệt con quái vật ghê tởm ấy. Sau khi giết chết Python, ông đổi tên nơi này thành Delphi và xây dựng một ngôi đền tại đây. Tại Delphi, các nữ thần tiên tri sẽ truyền đạt những lời tiên báo mà Apollo ban cho, mang lại sự sáng suốt trong phán đoán cho loài người.

Apollo và Eros

Thêm một phiên bản khác nói rằng chính Apollo đã gây sự với Eros trước. Câu chuyện kể rằng khi thấy Eros đang vui vẻ với cung tên, Apollo đã chế nhạo và bảo rằng Eros nên “chơi với những chiếc cung tên nhỏ của mình”, vì Apollo đã tiêu diệt một con rắn khổng lồ bằng cung của ông. Eros cảm thấy bị xúc phạm và quyết định chơi khăm Apollo, và đó là lý do dẫn đến sự tình rắc rối với Daphne.

Cuộc thi âm nhạc

Chuyện kể rằng có một satyr (sinh vật nửa người nửa dê) tên là Marsyas vô tình tìm được cây sáo do nữ thần Athena bỏ lại và nhanh chóng bộc lộ khả năng chơi nhạc cụ tuyệt vời. Mọi con thú trong khu rừng đều mê mẩn và đến nghe Marsyas trình diễn. Điều đó càng làm cho Marsyas ngạo mạn hơn và tự tin tuyên bố mình chơi đàn còn giỏi hơn cả thần Apollo. Ông đã vô cùng tức giận và thách thức Marsyas thi tài. Người thắng sẽ có quyền làm bất cứ điều gì với người thua.

Marsyas cầm sáo và bắt đầu thổi những nốt du dương, nhưng khi Apollo cầm đàn lyre lên, ông thể hiện tài năng còn vượt trội hơn bội phần. Apollo giành chiến thắng và để trả thù Marsyas đã dám kiêu ngạo thách thức thần linh, ông đã lột da Marsyas và treo lên một cành cây.

Trong một phiên bản khác, vòng đầu tiên kết thúc hòa, và Apollo yêu cầu ván tiếp theo người đấu phải vừa lộn ngược vừa chơi nhạc cụ. Cũng trong một dị bản, chiến thắng sẽ dành cho ai có thể vừa hát vừa đàn cùng lúc. Dù trong câu chuyện nào, Marsyas cũng không thể đánh bại Apollo.

Còn có một biến thể thứ ba nói đến việc Minos, một người bạn của Marsyas, đã đưa ra phán quyết rằng Marsyas chơi nhạc hay hơn cả Apollo. Phẫn nộ trước thành kiến này, Apollo đã ban cho Marsyas đôi tai lừa để thể hiện sự khinh miệt đối với việc dám so sánh tài năng của một thần với một satyr. Dù vậy, da của Marsyas vẫn bị ra và treo lên cây ô liu. Ngoài ra, cũng có một câu chuyện khác kể rằng chính Pan, không phải Marsyas, đã thách thức Apollo. Pan chơi sáo đồng, một nhạc cụ không thể chơi lộn ngược hay hát cùng lúc.

Bi kịch của Niobe

Niobe, hoàng hậu của Thebes và là vợ của Amphion, một lần tự hào khoe rằng bà vượt trội hơn Leto gấp nhiều lần vì có đến mười bốn người con tài giỏi, xinh đẹp trong khi Leto chỉ có hai đứa con. Sự kiêu ngạo quá quắt của Niobe đã làm hai vị thần sinh đôi, Apollo và Artemis, vô cùng tức giận. Để bảo vệ danh dự của mẹ mình, họ đã quyết định trừng phạt Niobe.

Ngay sau đó, Apollo giương cung giết chết các con trai của Niobe, còn Artemis giết các con gái của bà. Một số truyền thuyết kể rằng họ đã tha mạng cho đứa con gái út trong nhà tên Meliboea, người mà sau này do ám ảnh bởi cái chết của các anh chị em đến mức da dẻ chuyển sang màu trắng tái nhợt mãi mãi.

Kinh hoàng và tan vỡ trước cái chết của các con, Niobe chạy trốn đến núi Sipylus và khóc không ngừng nghỉ. Thần Zeus, thương xót trước sự mất mát quá lớn, đã hóa bà thành đá để bà không phải chịu đựng nỗi thống khổ vô tận ấy. Tuy nhiên, dù đã là đá, Niobe vẫn tiếp tục rơi lệ và những giọt nước mắt của bà được cho là đã tạo nên dòng sông Achelous.

Những cái xác của con cái nhà Niobe bị bỏ lại không chôn cất suốt chín ngày, trong lúc Zeus đã biến tất cả dân cư trong thành phố thành đá. Vào ngày thứ mười, các vị thần cuối cùng đã cảm thương và chôn cất thi hài của họ.

Trong một số phiên bản, một trong số các con của Niobe đã cầu xin Apollo tha mạng, nhưng đáng tiếc thay, ông đã bắn đi mũi tên lạnh lẽo của mình.

Con Lợn Erymanthian

Có một lần, con trai của Apollo với người thường tên Erymanthos đã vô tình chứng kiến cảnh ân ái của thần tình yêu và sắc đẹp Aphrodite với Adonis, người đàn ông phàm trần đẹp trai. Aphrodite tức giận vô cùng và đã làm mù mắt đứa con bán thần tội nghiệp này. Khi Apollo hay tin, ông đã tạo ra con lợn rừng Erymanthian và ra lệnh cho nó giết Adonis, người mà Aphrodite yêu quý. Còn về phía Erymanthos, người tạo ra sự kiện này, sau đó sống một cuộc đời không quá nổi bật và kết hôn.

Trong hành trình mười hai nhiệm vụ vĩ đại của Heracles, ở công việc thứ tư, anh phải bắt sống con quái vật mạnh mẽ này và mang nó về cho vị vua Eurystheus thành Mycenae. Heracles đã thành công bằng cách dụ con lợn vào tuyết dày và dùng lưới để bắt khi con vật đang vật lộn để thoát ra. Erymanthos, người đã gây ra sự kiện này, sau đó chết khi trưởng thành và lập gia đình.

Telphousa

Sau khi Leto sinh ra Apollo, bà đã cho con thưởng thức ambrosia và nectar (thức ăn và nước uống của thần linh mang lại sự bất tử) giúp Apollo có thể di chuyển khắp thế giới từ khi còn rất nhỏ. Khi Apollo tìm kiếm địa điểm lý tưởng xây dựng đền thờ sấm truyền, ông đã đến một vùng đất gọi là Haliartos ở phía tây Boiotia. Apollo muốn sử dụng nguồn suối ở đây nhưng Telphousa, một nymph bảo vệ suối (sinh vật bán thần có liên hệ mật thiết với thiên nhiên), lại không muốn chia sẻ tài nguyên. Cô đã khuyên Apollo chuyển đến Krisa, vùng đất nằm ở sườn phía nam của núi Parnassos, nói rằng nơi đó yên tĩnh và bình lặng hơn suối của cô.

Apollo nghe theo lời Telphousa và đến Krisa, khu vực ông chọn làm Delphi, điểm xây đền thờ sau này. Tuy nhiên, tai đây lại bị quấy phá bởi một con rắn khổng lồ Python. Sau khi giết chết Python, Apollo vô cùng tức giận vì Telphousa lừa ông đến chỗ có quái vật. Ông quyết định quay lại suối của cô, lấp kín suối bằng đá và kiểm soát các nghi lễ thờ cúng cô về tay bằng cách xây dựng một bàn thờ “Apollo Telphousian” trong một khu rừng gần đó.

Vài thế hệ sau, nhà tiên tri nổi tiếng Tiresias đến suối của Telphousa để uống nước và qua đời ngay sau đó.

Apollo trong sử thi cổ đại Iliad

Đây là một phần trong huyền thoại thành Troy, được đề cập ở những trang đầu của Iliad, tác phẩm nổi tiếng của Homer về cuộc chiến kéo dài mười năm. Iliad bắt đầu vào năm thứ mười của cuộc chiến.

Khryses là một linh mục của Apollo và một lòng tôn kính vị thần này. Một ngày nọ, Agamemnon, vua của Mycenae (hoặc Argos) và là người anh hùng Hy Lạp, đã xúc phạm người linh mục già và từ chối trả lại đứa con gái Chryseis. Cô gái này, theo lời Agamemnon, còn đẹp hơn vợ của mình Clytemnestra. Tức giận vì bị xúc phạm và xót thương con, Chryses đã cầu cứu Apollo với mong muốn trả thù Agamemnon. Apollo là một trong những vị thần đầu tiên được nhắc đến trong Iliad. Chryses cầu xin:

“If mercy fail, yet let my presents move, And dread avenging Phoebus, son of Jove.”

Dịch:

“Nếu lòng từ bi không thành, xin những lễ vật của con sẽ làm xiêu lòng ngài, và xin cho Phoebus, con trai của Jove, mang đến sự trả thù.”

Đáp lại lời cầu nguyện của Chryses, Apollo đã đến trại quân Hy Lạp trong suốt chín ngày, bắn những mũi tên độc vào quân lính và gia súc nhằm gieo rắc một cơn dịch bệnh tàn khốc lên quân Hy Lạp trong cuộc chiến tại thành Troy.

Khi Achilles từ chối tham chiến, người anh em họ và có thể là người tình của anh, Patrocles, đã mặc giáp và vũ khí của Achilles để ra trận thay cho anh. Apollo, khi đó dưới lốt người phàm, đã bắn một mũi tên trúng lưng Patrocles, nơi mà bộ giáp không che phủ, khiến anh ta bị choáng váng. Theo nhiều truyền thuyết, Patrocles đã nhận ra vị thần Apollo và bị ông ấy tháo bỏ bộ giáp ngay giữa chiến trường. Hector nhân cơ hội đó đã đâm chết Patrocles từ phía sau.

Có hai phiên bản bổ sung về huyền thoại Paris. Trong một phiên bản, Apollo là người đã chỉ đường cho mũi tên giết chết Achilles. Trong phiên bản khác, Apollo giả dạng thành Paris để giết Achilles.

Tình nhân

Kassandra Thành Troy

Người tình nam

Vùng kiểm soát

Apollo là vị thần của Mặt Trời, âm nhạc, y học, chữa lành, sự thật, tiên tri, dịch bệnh, thơ ca, giáo dục, và cung tên. Thỉnh thoảng, ông được miêu tả với cây cung và mũi tên vàng, biểu trưng cho vai trò là thần cung thủ.

Cha và mẹ

• Zeus (cha) và Leto (mẹ)

Bạn đời và người tình

Sự thật thú vị