Rhea hay Rheia (Tiếng Hy Lạp cổ đại: Ῥέα hoặc Ῥεία) là Đại Mẫu trong tôn giáo và tín ngưỡng Hy Lạp cổ đại. Bà là con gái của Gaia và Uranus, là chị gái lớn của Cronus đồng thời là vợ của ông. Bà còn là mẹ của năm vị thần Olympus đầu tiên gồm Hestia, Demeter, Hera, Poseidon và Zeus cùng với Hades, vua của Thế giới ngầm.
Rhea là nữ thần của sự sinh sôi, tình mẫu tử và sự tái sinh. Tên của bà mang ý nghĩa “dòng chảy” và “sự dễ chịu”. Là vợ của Cronus (Thời gian), Rhea đại diện cho dòng chảy vĩnh cửu của thời gian và các thế hệ. Với tư cách là Thánh Mẫu (Meter Megale), “dòng chảy” của bà ám chỉ máu kinh nguyệt, nước ối và sữa mẹ. Bà cũng là nữ thần của sự an ủi và bình yên, được phản ánh qua cụm từ Homeric phổ biến: “Các vị thần sống trong sự an yên (rhea).”
Trong các truyền thuyết cổ xưa, Rhea được biết đến với vai trò Mẫu Tổ nên bà có mối liên kết mạnh mẽ với Gaia và Cybele, những vị thần có chức năng tương tự. Người La Mã đồng nhất bà với Magna Mater (hình tượng của Cybele trong thần thoại La Mã) và nữ thần Ops. Cả hai thường được khắc họa như những người phụ nữ phúc hậu, đội vương miện hình tháp và có sư tử cạnh bên.
| Rhea | |
 |
|
| Tên gọi khác |
Meter Theon (Mẹ của các vị thần)
Nữ hoàng của các Titan Meter Megale (Mẹ Vĩ đại) |
| Hiện thân cho | Sinh sản ở nữ, dòng chảy, mẹ, tái sinh, sự an ủi và dễ chịu |
| Biểu tượng | Xe ngựa, trống tambourine, vương miện, sừng đựng trái cây (Cornucopia) |
| Bạn đời | Cronus |
| Gia đình | Uranus và Gaia (cha mẹ); các Titans, Hecatoncheires và Cyclopes |
| Con cái | Poseidon, Hades, Demeter, Hestia, Hera, Zeus |
| Tên La Mã |
Ops |
Gia đình
Rhea là chị em gái của các Titan (Oceanus, Crius, Hyperion, Iapetus, Coeus, Themis, Theia, Phoebe, Tethys, Mnemosyne, Cronus, và đôi khi Dione) các Cyclopes, Hecatoncheires, các Giants, Meliae, và Erinyes; và là chị cùng mẹ khác cha của Aphrodite (theo một số phiên bản), Typhon, Python, Pontus, Thaumas, Phorcys, Nereus, Eurybia, và Ceto.
Theo Hesiod, Rhea có đến sáu người con với Cronus bao gồm Hestia, Demeter, Hera, Hades, Poseidon, và Zeus. Nhà triết học Plato kể lại rằng Rhea, Cronus và Phorcys là những đứa con lớn nhất của Oceanus và Tethys.
Trong thần thoại Orphic, Zeus muốn kết hôn với mẹ của mình, Rhea. Sau khi Rhea từ chối kết hôn với Zeus, Zeus đã biến thành một con rắn và cưỡng hiếp bà. Từ đó, Persephone ra đời.
Thần thoại
Sự ra đời và con cái
Rhea được sinh ra từ Gaia và Uranus, là một trong mười hai (hoặc mười ba) người con Titan của họ. Theo Hesiod, Uranus đã giam cầm tất cả các con của mình, trong khi Apollodorus lại nói ông ta chỉ giam cầm các Cyclopes và Hecatoncheires. Với sự trợ giúp của Gaia, đứa con út, Cronus, lật đổ cha và trở thành vua vũ trụ, giải thoát các anh chị em và lấy chị gái Rhea làm vợ.
Ophion và Eurynome, con gái của Oceanus, được cho là đã cai trị núi Olympus trong thời kỳ đầu. Rhea và Cronus sau đó chiến đấu giành quyền và ném họ xuống sóng biển của Đại Dương, qua đó trở thành những người cai quản mới của núi Olympus.
Gaia và Uranus cảnh báo với Cronus, giống như cách ông ta lật đổ cha mình và trở thành vua vũ trụ, ông ta cũng sẽ bị chính con cái đánh bại. Vì vậy, mỗi khi một đứa con ra đời, Cronus lại nuốt chửng chúng. Rhea, Uranus và Gaia cùng nhau lên kế hoạch nhằm cứu đứa con cuối cùng, Zeus. Rhea sinh Zeus trong một hang động trên đảo Crete và lừa Cronus ăn thịt một viên đá được quấn trong khăn giả dạng đứa bé. Rhea giấu Zeus trong một hang động trên núi Ida. Những người hầu của cô, các Kouretes và Dactyls, với sức mạnh giống như chiến binh, có nhiệm vụ nuôi dưỡng và che giấu nơi ở của cậu bé khỏi người cha tàn bạo. Trong một số câu chuyện, theo ý muốn của Rhea, một con dê được phái xuống cung cấp dòng sữa thiêng liêng cho Zeus và bị canh giữ bởi con chó vàng. Sau này, Zeus hóa con dê thành sao trên trời, còn con chó vàng được giữ làm người bảo vệ nơi thiêng liêng ở Crete trước khi bị Pandareus đánh cắp.
Trong một dị bản ít được biết đến trên băng điêu khắc phía đông của một ngôi đền ở Lagina, nữ thần Ma thuật Hecate đã giúp Rhea cứu Zeus khỏi cha mình. Băng điêu khắc này miêu tả cảnh Hecate đưa cho Cronus viên đá quấn khăn trong khi đứa trẻ thật đang được mang ra ngoài một cách an toàn.
Khi Zeus còn ở Crete, Rhea bắt gặp Cronus đang ân ái với người tình là nàng tiên Philyra. Để tránh bị vợ nhìn thấy, Cronus liền biến thành con ngựa và phi nước đại.
Trong một số câu chuyện, Rhea mới là người được Metis tin tưởng giao cho liều thuốc khiến Cronus nôn ra những đứa con mà ông ta đã nuốt chửng.
Kỷ nguyên Olympia
Sau khi Zeus đánh bại Cronus và các vị thần Olympus lên nắm quyền, Rhea rút lui khỏi vai trò là nữ hoàng thần linh để trở thành nhân vật hỗ trợ, đồng minh trung thành của con cái và gia đình họ. Bà vẫn xuất hiện trong một số sự kiện ở kỷ nguyên Olympia mới.
Theo một số tư liệu, Rhea không tán thành cuộc hôn nhân giữa Hera và Zeus khiến họ phải bỏ trốn để được ở bên nhau. Rhea cũng có mặt lúc Leto sinh ra cháu trai Apollo, cùng với nhiều nữ thần khác, ngoại trừ Hera và nữ thần Sinh sản Eileithyia nên Leto đã phải chịu cơn đau đẻ vô cùng khủng khiếp. Sau đó, chính Rhea đã hỗ trợ Leto thay Hera trong việc sinh nở.
Do phẫn nộ việc Zeus đồng ý và bày mưu cho Hades bắt cọc Persephone xuống Thế giới ngầm, Demeter bỏ bê nhiệm vụ và cả ngai vàng trên Olympus, lang thang tìm con. Sau khi bà đoàn tụ với con gái, Zeus đã cử Rhea thuyết phục bà trở lại đỉnh Olympus và tiếp tục sứ mệnh cao cả.
Rhea còn là người nuôi dưỡng cháu trai Dionysus sau cái chết bi thảm của mẹ cậu, công chúa Semele. Sau này, bà chữa lành cơn điên loạn cho Dionysus, nguyên nhân khiến ông lang thang vô định một thời gian. Rhea tặng Dionysus viên thạch anh tím (amethyst), được cho là có khả năng chống lại cơn say. Đôi khi, bà tham gia các điệu nhảy cuồng nhiệt của Dionysus và những Maenad.
Theo Bacchylides, chính Rhea đã hồi sinh Pelops sau khi người cha Tantalus giết chết cậu.
Rhea và Aphrodite cùng nhau giải cứu Creusa, vợ của Aeneas – con trai Aphrodite – khỏi cảnh nô lệ cho người Hy Lạp sau sự sụp đổ của thành Troy. Thời điểm Aeneas đến Ý, một lãnh chúa địa phương tên Turnus đã đốt cháy các con tàu của anh. Rhea tiên đoán được điều đó nên biến những con tàu này thành nữ thần biển vì chúng vốn dĩ được làm từ gỗ trên núi thiêng của bà.
Khi Melanion cưới được nữ chiến binh Atalanta nhờ sự giúp đỡ của Aphrodite nhưng lại quên không trả ơn bà, nữ thần đã trừng phạt họ bằng cách tạo ra cơn đam mê cuồng nhiệt gần đền thờ Rhea. Họ phạm tội quan hệ trong đền khiến Rhea tức giận và biến họ thành sư tử.
Một người phàm tên Sangas đã xúc phạm Rhea và bà biến ông ta thành con sông Sangarius (nay là sông Sakarya) ở Tiểu Á. Tương tự, một người Phrygia tên Pyrrhus cố gắng cưỡng bức Rhea và bị bà biến thành đá.
Trong thần thoại Orphic, Zeus tán tỉnh và theo đuổi mẹ mình, Rhea. Bà từ chối và biến thành rắn để chạy trốn. Zeus cũng biến thành rắn và cưỡng bức bà. Sau đó, Rhea trở thành Demeter. Persephone được sinh ra trong hình dạng quái dị khiến Rhea sợ hãi và không nuôi dưỡng cô bé.
Sức mạnh và quyền năng
Rhea là mộtTitan vô cùng quyền năng, Nữ Hoàng của các Titan và là Mẹ của các vị thần Olympus vĩ đại.
- Thao túng địa chất vô song
- Điều khiển thực vật cấp cao
- Kiểm soát núi non
- Kiểm soát khả năng sinh sôi không giới hạn
- Thần giao cách cảm
- Điều khiển động vật
- Thấu cảm
- Dịch chuyển tức thời
- Thể chất Titan siêu việt
- Thay đổi kích thước vượt trội
- Sức mạnh mô phỏng sư tử
- Biến hóa hình dạng
- Bất khả xâm phạm
- Tái sinh nhanh chóng
- Bất tử
