Phoebe hay Phoibe (Tiếng Hy Lạp cổ: Φοίβη) nằm trong thế hệ Titan đầu tiên, là con của thần Bầu trời Uranus và Đất mẹ Gaia. Phoebe được biết đến với trí tuệ sáng suốt và khả năng tiên tri mạnh mẽ. Kết hôn với người anh trai Coeus, Phoebe sinh ra Leto, Asteria và Lelantos. Chính vì thế, các vị thần Olympus gồm Apollo và Artemis, cũng như nữ thần ma thuật Hecate đều là cháu của Phoebe.
Theo các tài liệu cổ xưa, Phoebe là người sở hữu thứ ba của đền thờ Tiên tri tại Del phi và trao nó lại cho Apollo. Tên của Phoebe, có nghĩa là “sáng chói”, được gán cho một số nữ thần mặt trăng như Artemis và sau này là các nữ thần La Mã Luna và Diana, nhưng chính bản thân Phoebe không được coi là nữ thần mặt trăng độc lập trong tôn giáo hay thần thoại cổ đại.
Phoebe không xuất hiện nhiều trong các truyền thuyết nên chưa có văn bản làm rõ điều gì đã xảy ra với bà sau Titanomachy (cuộc chiến giữa các Titan và các vị thần). Một số dị bản cho rằng bà bị đày xuống Tartarus cùng với các Titan khác, trong khi một số khác cho rằng Titan đã chung sống hòa bình với các vị thần Olympus và được tự do ở lại trên Thiên đàng.
Gia đình
Phoebe là nữ Titan, một trong số mười hai (hoặc mười ba) đứa con Titan thần thánh của Uranus và Gaia. Bạn đời của Phoebe là anh trai bà, Titan Coeus và họ có ba người con. Đầu tiên là Leto, mẹ của Apollo và Artemis, tiếp theo là nữ thần Sao trời Asteria, mẹ của thần Phép thuật Hecate và cuối cùng là Lelantos, một nam Titan mờ nhạt, ít thông tin. Trong Theogony của Hesiod, Phoebe được miêu tả với danh hiệu “χρυσοστέφανος” (khrysostéphanos), có nghĩa là “người đội vương miện vàng”
Thần thoại
Là mẹ của Leo, Phoebe nghiễm nhiên là bà ngoại của Apollo và Artemis. Vì thế, cái tên Phoebe (dạng nữ) và Phoebus (dạng nam) sau này được sử dụng để ám chỉ Artemis/Diana và Apollo. Ngoài ra, Phoebe cũng được các nhà thơ La Mã đồng nhất với nữ thần mặt trăng Diana. Tuy tên mang nghĩa là “sáng rực rỡ,” bản chất ấy cũng chỉ dừng lại ở cái tên. Trong thần thoại La Mã, vai trò nữ thần mặt trăng được đảm nhiệm bởi nhiều vị thần khác, còn tên của Phoebe được truyền lại cho các cháu. Tương tự, Sol (tương đương với Apollo trong Hy Lạp) đôi khi được gọi là “Phoebus Apollo.”
Đất mẹ Gaia là người thảnh lập đền thờ Tiên tri nổi tiếng ở Delphi, được coi là trung tâm của thế giới trong thần thoại Hy Lạp. Bà trao nó lại cho con gái Themis và Phoebe là người tiếp theo nhận quyền cai quản. Được tặng lại đền thờ trong dịp sinh nhật, Apollo là chủ sở hữu cuối cùng. Một học giả nghiên cứu lịch sử D. S. Robertson phản bác: “Phoebe trong chuỗi kế thừa này có thể là sáng kiến cá nhân của Aeschylus,” và cho rằng ba sự chuyển giao quyền lực tại Delphi tương ứng với ba thế hệ thần linh. “Ouranos, như lẽ thường, đã trao đền thờ cho vợ mình là Gaia, và Kronos đã chuyển giao nó cho chị gái Themis.” Robertson cũng suy đoán trong lượt của Zeus trao tặng, Aeschylus không thể nói đền thờ được trao trực tiếp cho Apollo vì lúc đó Apollo chưa được sinh ra nên Phoebe mới là cái tên thay thế. Chính vì thế, các đoạn mô tả về những lần trao quyền lực giữa thế hệ thần tại Delphi như trong tác phẩm của Aeschylus không được ủng hộ và xác nhận bởi các nghiên cứu hiện đại về lịch sử thời Tiền Olympian của khu vực linh thiêng này.
