HECTOR

Đặc điểm

Hector được nhà biên niên sử Cơ Đốc giáo thế kỷ VI, John Malalas, mô tả trong tác phẩm Chronography là “da ngăm, cao, vóc dáng vạm vỡ, mạnh mẽ, mũi đẹp, tóc xoăn dày, râu tốt, hơi lé, nói ngọng, cao quý, chiến binh đáng sợ, giọng trầm”.

Trong khi đó, theo ghi chép được cho là của Dares Phrygius, một tư tế và tác giả huyền thoại của thành Troy, ông được mô tả là “… nói hơi ngọng, nước da sáng, tóc xoăn. Đôi mắt ông chớp rất cuốn hút. Cử động nhanh nhẹn. Khuôn mặt với bộ râu toát lên vẻ cao quý. Ông đẹp trai, dũng mãnh, đầy nhiệt huyết, nhân từ với dân chúng và xứng đáng được yêu mến”.

Nhà thơ Hy Lạp Homer lại khắc họa Hector là “người yêu chuộng hòa bình, suy nghĩ thấu đáo nhưng cũng rất dũng cảm, một người con hiếu thảo, một người chồng và người cha tốt, không mang dã tâm đen tối”.

Tiểu sử

Hector thành Troy là một hoàng tử và chiến binh của thành Troy. Ông là con trai trưởng của Vua Priam và Hoàng hậu Hecuba, thuộc hoàng gia và là người thừa kế ngai vàng. Hector kết hôn với Andromache và có một người con trai, Scamandrius, được dân thành Troy gọi là Astyanax. Theo một số nguồn, ông còn có một người con khác tên Laodamas.

Trong suốt cuộc chiến thành Troy, Hector mang vinh quang về cho thành Troy với tư cách là chiến binh xuất sắc nhất. Ông được người dân yêu quý và nổi tiếng vì chưa bao giờ từ chối một trận chiến. Ông đối xử hòa nhã với tất cả mọi người, và vì thế được ngưỡng mộ bởi tất cả, trừ quân Achaea, những kẻ vừa căm ghét vừa sợ hãi ông như chiến binh mạnh nhất của phe đối địch. Ông nhiều lần xoay chuyển cục diện trận chiến, phá vỡ phòng tuyến của quân Hy Lạp và tiêu diệt vô số binh sĩ.

Sau khi Hector giết Patroclus, Achilles—người trước đó từ chối ra trận vì mâu thuẫn với Agamemnon—quay trở lại cuộc chiến để báo thù cho bạn mình, đẩy lui quân thành Troy. Cha mẹ Hector cầu xin ông quay vào trong thành để trú ẩn, nhưng ông từ chối, muốn đối thoại với Achilles nhằm giải quyết mâu thuẫn mà không cần đổ máu. Tuy nhiên, Achilles không dễ dàng nguôi giận sau khi Hector sát hại Patroclus. Achilles truy đuổi Hector quanh cổng thành Troy ba lần. Apollo ban cho Hector sức mạnh để duy trì khoảng cách, nhưng mỗi khi ông định chạy vào cổng thành, Achilles lại chặn đường. Cuối cùng, Athena hóa thân thành người em trai mà Hector yêu quý nhất, Deiphobus, và thuyết phục ông rằng họ có thể cùng nhau đối đầu với Achilles. Tin rằng mình có cơ hội chiến thắng, Hector quyết định dừng lại và đề nghị một thỏa thuận: người chiến thắng phải tôn trọng thi thể của kẻ bại trận và trả lại để làm lễ an táng. Nhưng Achilles từ chối, tuyên bố rằng giữa họ không thể có tình thương hay thỏa thuận nào, chỉ có chiến đấu đến chết.

Sau một trận chiến ngắn, Achilles đâm vào cổ họng Hector, khiến ông gục ngã theo đúng số phận đã định. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, Hector tiên đoán rằng Achilles cũng sẽ sớm chết dưới tay Paris và Apollo.

Sau khi giết Hector, Achilles lột bộ giáp của ông. Quân Achaea kéo đến, nhìn thi thể của Hector rồi đâm vào xác ông. Achilles tuyên bố chiến thắng, buộc thi thể Hector vào gót chân và kéo lê sau cỗ xe chiến của mình, vòng quanh thành Troy trong khi người dân Troy đau đớn chứng kiến từ trên tường thành, đặc biệt là Andromache, vợ của Hector. Hành động xúc phạm thi thể Hector của Achilles bị xem là sự xúc phạm đến các vị thần và cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của chính Achilles.

Trong và sau lễ tang của Patroclus, Achilles tiếp tục kéo lê thi thể Hector quanh giàn hỏa táng. Tuy nhiên, các vị thần Aphrodite và Apollo đã bảo vệ cơ thể của Hector khỏi bị phân hủy, biến dạng hay làm mồi cho chó hoang. Mười hai ngày sau, Vua Priam đến gặp Achilles để chuộc lại thi thể con trai mình.

Thần thoại

Chiến binh vĩ đại nhất của thành Troy

Theo Iliad, Hector không tán thành cuộc chiến giữa người Hy Lạp và người Troy. Suốt mười năm, quân Achaean bao vây thành Troy cùng các đồng minh ở phương Đông. Hector chỉ huy quân đội thành Troy, với nhiều thuộc hạ dưới quyền như Polydamas và các anh em của ông, bao gồm Deiphobus, Helenus và Paris. Theo mọi ghi chép, Hector là chiến binh giỏi nhất mà người Troy và các đồng minh có thể đưa ra chiến trường, và tài nghệ chiến đấu của ông được cả người Hy Lạp lẫn đồng bào của mình ngưỡng mộ.

Cuộc đấu tay đôi với Protesilaus

Trong Iliad, những chiến công của Hector trước các sự kiện chính của sử thi được nhắc lại. Ông đã đấu tay đôi với dũng sĩ Hy Lạp Protesilaus ngay khi chiến tranh bắt đầu và giết chết anh ta. Một lời tiên tri từng nói rằng người Hy Lạp đầu tiên đặt chân lên đất Troy sẽ chết. Vì vậy, Protesilaus, Ajax và Odysseus ban đầu không dám đổ bộ. Cuối cùng, Odysseus ném tấm khiên của mình xuống đất và đặt chân lên đó, rồi Protesilaus mới nhảy xuống từ con tàu của mình. Trong trận chiến diễn ra sau đó, Hector đã giết anh ta, ứng nghiệm lời tiên tri.

Cuộc đấu tay đôi với Ajax

Như Homer miêu tả trong Iliad, theo lời khuyên của Helenus—anh trai của Hector (người cũng được thần linh soi dẫn)—và khi được báo rằng mình chưa đến số phận phải chết, Hector khiến cả hai quân đội ngồi xuống và thách thức bất kỳ chiến binh Hy Lạp nào đấu tay đôi với mình. Ban đầu, quân Argive do dự không muốn nhận lời thách đấu. Tuy nhiên, sau khi bị Nestor khiển trách, chín dũng sĩ Hy Lạp đứng ra nhận thử thách và rút thăm để chọn người đối đầu với Hector. Ajax thắng.

Người Hy Lạp và người Troy lập một thỏa thuận ngừng chiến để chôn cất người chết. Vào sáng sớm hôm sau, quân Hy Lạp lợi dụng thời gian đình chiến để xây tường và đào hào quanh thuyền chiến, trong khi thần Zeus quan sát từ xa.

Cuộc đấu tay đôi với Achilles

Một lần khác, chiến công của Hector trong những năm đầu chiến tranh được nhắc đến trong Iliad, quyển IX. Khi Odysseus, Phoenix và Ajax đến thuyết phục Achilles quay lại chiến đấu, Achilles nói rằng dù Hector đang gieo rắc nỗi kinh hoàng cho quân Hy Lạp lúc này, nhưng khi chính anh còn chiến đấu ở tiền tuyến, Hector không dám tiến xa khỏi tường thành, cổng Skaian và cây sồi gần đó. Anh tuyên bố rằng có một ngày Hector đã đơn độc đứng lên đối đầu với mình và suýt không thoát nổi.

Một trận đấu khác diễn ra khi Hector nhận được sự giúp đỡ từ Aeneas (anh họ của ông) và Deiphobus, khi ông lao tới để cứu em trai Troilus khỏi tay Achilles. Nhưng đã quá muộn, Troilus đã tử trận. Tất cả những gì Hector có thể làm là mang thi thể em trai về, trong khi Achilles thoát thân sau khi phá vòng vây quân Troy.

Vào năm thứ mười của cuộc chiến, khi chứng kiến Paris né tránh giao đấu với Menelaus, Hector trách mắng anh trai vì đã gây ra tai họa cho cả đất nước mà giờ lại không dám chiến đấu. Paris bèn đề nghị đấu tay đôi với Menelaus, người chiến thắng sẽ có được Helen, kết thúc cuộc chiến. Tuy nhiên, trận đấu không đi đến hồi kết do nữ thần Aphrodite can thiệp, đưa Paris ra khỏi chiến trường. Sau đó, Pandarus bắn tên làm Menelaus bị thương, khiến cuộc chiến tiếp tục bùng nổ.

Quân Hy Lạp tấn công và đẩy lùi quân Troy. Lúc này, Hector phải ra trận để lãnh đạo đợt phản công. Theo Homer, vợ ông—Andromache—bế con trai nhỏ Astyanax, chặn Hector lại ở cổng thành và cầu xin ông đừng ra trận vì bà và con trai. Hector biết rằng thành Troy và gia tộc Priam sẽ không thể thoát khỏi số phận diệt vong, và vợ con ông rồi sẽ phải chết hoặc bị đưa đi làm nô lệ nơi đất khách quê người. Bằng sự thấu hiểu, lòng trắc ẩn và tình yêu thương, ông giải thích rằng mình không thể trốn tránh nghĩa vụ chiến đấu, và an ủi vợ rằng không ai có thể giết ông nếu chưa đến lúc.

Chiếc mũ trụ đồng sáng chói của Hector khiến Astyanax hoảng sợ và bật khóc. Ông bèn tháo mũ xuống, ôm vợ con vào lòng, và cầu nguyện trước Zeus rằng con trai mình sau này sẽ trở thành một thủ lĩnh kiệt xuất, vinh quang hơn cha, mang chiến thắng về cho quê hương và khiến mẹ tự hào. Khi ông rời đi, những người trong nhà đã bắt đầu than khóc, vì họ biết ông sẽ không bao giờ trở về nữa.

Hector và Paris tiến qua cổng thành, tập hợp quân Troy và lao vào trận chiến, gây hỗn loạn trong hàng ngũ Hy Lạp.

Cuộc phản công của quân Troy

Zeus cân nhắc số phận của hai đội quân, và quân Hy Lạp bị đẩy vào thế bất lợi. Quân Troy dồn ép đối thủ vào doanh trại, vượt qua hào và tường thành, suýt nữa đã chiếm được thuyền chiến nếu không có sự xuất hiện của Agamemnon, người trực tiếp kêu gọi quân Hy Lạp phản công. Quân Troy bị đẩy lùi, màn đêm buông xuống, và Hector quyết định ngày mai sẽ đánh chiếm doanh trại, thiêu rụi thuyền chiến của kẻ địch. Quân Troy dựng trại ngay trên chiến trường.

Sáng hôm sau, Agamemnon một lần nữa thúc giục quân Hy Lạp, khiến quân Troy hoảng loạn bỏ chạy như một đàn bò điên cuồng khi sư tử lao tới.

Hector chờ đến khi Agamemnon rời khỏi chiến trường vì bị thương do trúng giáo, rồi mới thúc quân tấn công. Quân Troy tràn lên như cơn cuồng phong quét ngang biển cả.

Diomedes và Odysseus cầm chân Hector, giúp quân Hy Lạp có thời gian rút lui, nhưng quân Troy vẫn tràn tới chân tường thành. Quân Hy Lạp bên trong doanh trại nỗ lực giữ cổng để cứu đồng đội đang tháo chạy. Quân Troy tìm cách phá thành, trong khi quân Hy Lạp bắn tên xuống ngăn cản. Hector nhấc một tảng đá lớn, đập vỡ cổng thành, rồi hô hào quân lính trèo lên tường thành.

Trong trận chiến ác liệt bên trong doanh trại, Hector bị trúng đá từ tay Ajax và ngã xuống, nhưng Apollo từ đỉnh Olympus đến tiếp sức cho “người chăn dắt nhân dân”. Hector liền kêu gọi cuộc tấn công bằng chiến xa, còn Apollo mở đường cho quân Troy. Trải qua nhiều trận chiến, Hector cuối cùng chiếm được thuyền chiến của Protesilaus và kêu gọi quân sĩ mang lửa tới. Tuy nhiên, Ajax giết sạch những kẻ đến gần. Cuối cùng, Hector chém gãy ngọn giáo của Ajax, buộc hắn phải rút lui, rồi châm lửa đốt thuyền.

Tất cả những sự kiện này đều là ý muốn của các vị thần, những kẻ đã định đoạt số phận thành Troy, và họ muốn đẩy Achilles trở lại chiến trường.

Patroclus, người bạn thân thiết nhất của Achilles, khoác lên mình bộ giáp của Achilles, dẫn theo quân Myrmidon cùng toàn bộ quân Hy Lạp phản công, khiến quân Troy rút lui. Sau khi Patroclus quét sạch đội hình quân địch, Hector, dưới sự hỗ trợ của Apollo và Euphorbus, giết chết anh. Hắn ngạo nghễ tuyên bố:

Wretch! Achilleus, great as he was, could do nothing to help you.

Kẻ khốn nạn! Achilles dù vĩ đại đến đâu cũng chẳng thể giúp ngươi được gì.

Dù hấp hối, Patroclus vẫn tiên đoán cái chết của Hector:

You yourself are not one who shall live long, but now already death and powerful destiny are standing beside you, to go down under the hands of Aiakos’ great son, Achilleus

Ngươi cũng chẳng thể sống lâu đâu, vì thần chết và số phận khắc nghiệt đã chờ sẵn ngươi rồi. Chẳng bao lâu nữa, ngươi sẽ gục ngã dưới tay con trai vĩ đại của Aiakos, Achilles.

Trận chiến cuối cùng của Hector

Alas! the gods have lured me on to my destruction. … death is now indeed exceedingly near at hand and there is no way out of it – for so Zeus and his son Apollo the far-darter have willed it, though heretofore they have been ever ready to protect me. My doom has come upon me; let me not then die ingloriously and without a struggle, but let me first do some great thing that shall be told among men hereafter.

— Iliad, Book XXII, lines 299–305

Than ôi! Các vị thần đã lừa ta bước vào diệt vong… Cái chết giờ đây thực sự đã cận kề, và ta không còn đường thoát – vì Zeus và con trai ngài, Apollo bắn xa, đã quyết định như vậy, dù trước kia họ luôn sẵn sàng bảo vệ ta. Số phận của ta đã đến; vậy thì ta không nên chết một cách hèn nhát và vô danh, mà phải làm nên điều gì vĩ đại để người đời sau còn nhắc đến.”

Hector lột bộ giáp của Achilles khỏi thi thể Patroclus và ra lệnh đưa về thành. Glaucus trách Hector là kẻ hèn nhát vì đã không dám thách đấu Ajax. Bị kích động, Hector lấy bộ giáp của Achilles, khoác lên mình và dùng nó để khích lệ quân Troy. Zeus coi việc khoác lên bộ giáp của một anh hùng là hành động ngạo mạn của một kẻ sắp chết, nhưng lúc này nó vẫn tiếp thêm sức mạnh cho Hector.

Ngày hôm sau, Achilles, cơn giận dữ bùng phát sau cái chết của Patroclus, lao vào chiến trận và quét sạch quân Troy, buộc họ phải rút về thành. Hector quyết định ở lại ngoài cổng thành để đối đầu với Achilles, một phần vì ông hối hận khi không nghe lời Polydamas rút quân đêm trước, dẫn đến cái chết của quá nhiều chiến binh Troy. Nhưng khi trông thấy Achilles, Hector bỗng hoảng sợ và bỏ chạy. Achilles truy đuổi Hector ba vòng quanh thành trước khi Hector lấy lại dũng khí và quay lại đối mặt với số phận.

Thế nhưng Athena, cải trang thành Deiphobus, em trai của Hector, đã đánh lừa ông. Hector đề nghị rằng người chiến thắng sẽ trả xác người bại trận về cho gia đình, nhưng Achilles thẳng thừng từ chối. Achilles phóng giáo, Hector tránh được, nhưng Athena lập tức trả lại ngọn giáo cho Achilles mà Hector không hề hay biết. Đến lượt mình, Hector ném giáo vào Achilles, nhưng chỉ trúng tấm khiên mà không gây tổn thương. Khi Hector quay lại tìm người em trai giả mạo để lấy thêm vũ khí, ông nhận ra không có ai ở đó. Lúc này, Hector hiểu rằng số phận đã an bài.

Hector rút kiếm, vũ khí duy nhất còn lại, và xông tới. Nhưng Achilles nhặt lại ngọn giáo của mình, ngắm chuẩn và phóng vào cổ Hector – điểm yếu duy nhất trên bộ giáp. Dù vết thương chí mạng, Hector vẫn còn đủ hơi tàn để cầu xin Achilles cho mình một tang lễ danh dự. Nhưng Achilles lạnh lùng đáp rằng ông sẽ để chó và kền kền xâu xé xác của Hector. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, Hector tiên đoán về cái chết sắp tới của Achilles:

Be careful now; for I might be made into the gods’ curse upon you, on that day when Paris and Phoibos Apollo destroy you in the Skaian gates, for all your valor.

Hãy coi chừng; bởi ta có thể trở thành lời nguyền của các vị thần giáng xuống ngươi, vào cái ngày mà Paris và Phoibos Apollo hạ gục ngươi tại cổng thành Skaian, dù ngươi có dũng mãnh đến đâu.

Sau khi Hector chết, Achilles cắt gân gót chân ông, luồn qua đó sợi đai mà Ajax từng tặng Hector, rồi buộc vào cỗ chiến xa, kéo lê xác Hector trên mặt đất về doanh trại người Hy Lạp. Trong suốt mười hai ngày, Achilles hành hạ thi thể Hector, nhưng Apollo và Aphrodite đã bảo vệ xác ông khỏi bị hư hoại. Cuối cùng, các vị thần không thể chịu đựng thêm và phái sứ giả xuống trần: Iris và Thetis – mẹ của Achilles. Thetis thuyết phục con trai mình chấp nhận để vua Priam đến chuộc lại xác Hector.

Khi nhận được tin báo, vua Priam lập tức vào kho báu lấy lễ vật chuộc xác con trai: mười hai chiếc áo thượng hạng, mười hai tấm áo choàng trắng, nhiều tấm áo thêu lộng lẫy, mười thỏi vàng ròng, một chiếc cốc tuyệt đẹp và nhiều chiếc vạc lớn. Để giúp Priam đi qua doanh trại quân Hy Lạp an toàn, Hermes đã dùng phép thuật khiến bất cứ ai nhìn thấy ông đều chìm vào giấc ngủ.

Khi đối mặt với Achilles, vua Priam nói:

Think of thy father, and this helpless face behold
See him in me, as helpless and as old!
Though not so wretched: there he yields to me,
The first of men in sovereign misery!
Thus forced to kneel, thus groveling to embrace
The scourge and ruin of my realm and race;
Suppliant my children’s murderer to implore,
And kiss those hands yet reeking with their gore!

— Iliad, Book XXIV

Hãy nghĩ về cha ngươi, và hãy nhìn gương mặt đau khổ này
Hãy thấy người trong ta, cũng già nua và khốn khổ như thế!
Nhưng ta còn khốn cùng hơn cha ngươi: vì người vẫn còn con trai,
Còn ta thì phải quỳ gối cầu xin chính kẻ đã sát hại con ta,
Phải hôn lên đôi tay vẫn còn vấy máu của Hector!

Lời cầu xin của Priam khiến Achilles động lòng. Tuân theo lệnh của Zeus, Achilles trả lại xác Hector và hứa sẽ ngừng chiến trong mười hai ngày để quân Troy có thời gian làm lễ an táng. Priam mang thi thể con trai trở về, và Hector được tổ chức tang lễ trọng thể. Ngay cả Helen cũng khóc thương ông, vì Hector là người duy nhất bảo vệ nàng khỏi sự khinh ghét của dân thành Troy. Những dòng cuối cùng của Iliad được dành để miêu tả tang lễ của Hector, kết thúc với danh hiệu mà Homer dành cho ông: “Người thuần phục ngựa Troy”.

Sau này, trong Aeneid của Virgil, linh hồn Hector xuất hiện trong giấc mơ của Aeneas và thúc giục ông chạy khỏi thành Troy đang sụp đổ.