TETHYS

Phả hệ

Tethys là một trong 12 người con Titan của Uranus và Gaia. Hesiod liệt kê những người anh em Titan của bà bao gồm Oceanus, Coeus, Crius, Hyperion, Iapetus, Theia, Rhea, Themis, Mnemosyne, Phoebe và Cronus. Tethys kết hôn với người anh Oceanus, hiện thân của một con sông khổng lồ bao quanh thế giới. Cả hai có với nhau vô số con trai thần sông và con gái Oceanids.

Theo Hesiod, có đến ba nghìn vị thần sông. Nổi tiếng trong số đó là thần sông Achelous, đại diện cho con sông lớn nhất ở Hy Lạp, người đã gả con gái của mình cho Alcmaeon và bị Hercules đánh bại trong một trận đấu vật để giành quyền cưới Deianira; Alpheus, người đã yêu nymph Arethusa và theo đuổi cô tới Syracuse để rồi sau đó cô bị Artemis biến thành một suối; và Scamander, người chiến đấu cho phía Troys trong cuộc chiến thành Troys và, khi bị Achilles xúc phạm bằng cách thả trôi một lượng lớn xác người Troys làm ô nhiễm nước, đã tràn lên bờ gần như muốn nhấn chìm Achilles.

Theo Hesiod, cũng có tới ba nghìn Oceanids. Những nữ thần này bao gồm Metis, vợ đầu tiên của Zeus, mẹ của Athena; Eurynome, vợ thứ ba của Zeus và mẹ của các Charites (Ba nữ thần sắc đẹp); Doris, vợ của Nereus và mẹ của các Nereids (nàng tiên biển); Callirhoe, vợ của Chrysaor và mẹ của Geryon; Clymene, vợ của Iapetus và mẹ của Atlas, Menoetius, Prometheus và Epimetheus; Perseis, vợ của Helios và mẹ của Circe và Aeetes; Idyia, vợ của Aeetes và mẹ của Medea; và Styx, nữ thần của con sông Styx, vợ của Pallas và mẹ của Zelus, Nike, Kratos và Bia.

Mẹ nguyên thủy

Các đoạn văn trong sách 14 của Iliad, với tiêu đề “Sự lừa dối của Zeus” (Deception of Zeus), đưa ra chi tiết về việc Oceanus và Tethys (thay vì Uranus và Gaia như trong Hesiod) là cha mẹ nguyên thủy khai sinh các vị thần. Hera từng miêu tả cặp đôi là “Oceanus, từ đó các vị thần sinh ra, và mẹ Tethys.” Theo nhà nghiên cứu người Anh M. L. West, các câu thơ này gợi ý một thần thoại trong đó Oceanus và Tethys là cha mẹ đầu tiên của toàn bộ giống loài các vị thần. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu người Mỹ Timothy Gantz lại nói, từ “mẹ” ở đây đơn giản ám chỉ việc Tethys là mẹ nuôi của Hera trong một thời gian, như Hera có nhắc đến ngay sau đó, trong khi việc gọi Oceanus là nguồn gốc của các vị thần mang tính lý thuyết khi tất cả cá con sông và suối cổ đại đều xuất phát từ Oceanus. Tuy nhiên, trong một đoạn sau của Iliad, thần Giấc ngủ Hypnos cũng mô tả Oceanus là ội nguồn của vạn vật, mà theo Gantz, khó có thể hiểu theo cách khác ngoài việc Homer coi Oceanus cũng chính là cha của các Titan.

Plato, trong Timaeus, cung cấp một tư liệu gia phả (có thể là của thần thoại Orphic) phản ánh nỗ lực hòa giải sự khác biệt rõ rệt giữa các tác phẩm của Homer và Hesiod, giữa các chi tiết Uranus và Gaia là cha mẹ của Oceanus và Tethys và Oceanus và Tethys là cha mẹ của Cronus và Rhea cùng với các Titan khác, cũng như Titan Phorcys. Việc Plato coi Phorkys là một Titan (vì là anh em của Cronus và Rhea) và sự việc nhà thần thoại học Apollodorus coi Dione, mẹ của Aphrodite với Zeus, là Titan thứ mười ba, gợi ý một truyền thuyết Orphic nói mười hai Titan trong văn bản của Hesiod là con cái của Oceanus và Tethys, còn Phorkys và Dione thay thế Oceanus và Tethys.

Theo thi sĩ người Crete cổ đại Epimenides, hai sinh vật đầu tiên, Night và Aer (Khí), đã sinh ra Tartarus. Người này sau đó sinh ra hai Titan (có thể là Oceanus và Tethys), từ đó đã tạo ra quả trứng thế giới.

Thần thoại

Tethys không đóng nhiều vai trò quan trọng trong các sự kiện của thần thoại Hy Lạp. Câu chuyện duy nhất liên quan đến Tethys là một đoạn ngắn liên quan đến Hera trong phần “Sự lừa dối của Zeus” (Deception of Zeus) của Iliad. Với mong muốn giúp đỡ phe Hy Lạp mà không bị Zeus phát hiện, Hera giả vờ sắp đi thăm Tethys và Oceanus nhằm hòa giải mâu thuẫn giữa hai người mà Hera nhận làm “cha mẹ nuôi”. Để tăng tính thuyết phục, Hera kể thêm khi Zeus đang chuẩn bị lật đổ Cronus, mẹ của bà, Titan Rhea, đã giao Hera cho Tethys và Oceanus để chăm sóc và bảo vệ.

Ban đầu Tethys được biết đến là bạn đời của Oceanus, về sau Tethys gắn liền với biển cả. Trong thơ ca Hellenistic và văn học La Mã, tên của Tethys được sử dụng như một thuật ngữ chỉ biển cả.

Câu chuyện khác liên quan đến Tethys là về một huyền thoại thiên văn vể chòm sao Bắc Đẩu (Ursa Major), được cho là Callisto, người bị biến thành một con gấu và được Zeus đặt thành sao trên trời. Dị bản này giải thích lý do chòm sao Bắc Đẩu không bao giờ lặn xuống dưới chân trời, đó là vì Callisto là người tình của Zeus nên Tethys cấm bà “chạm xuống lòng biển sâu của Oceanus”, đỡ khiến con nuôi Hera phải bận tâm.

Nhà thơ Claudian viết rằng Tethys đã nuôi dưỡng hai đứa cháu Helios và Selene, là con của Hyperion và Theia, lúc chúng còn nhỏ. Khi đó, ánh sáng của chúng vô cùng yếu ớt và chưa phát triển thành những bản thể rực rỡ như sau này.

Trong Metamorphoses của Ovid, Tethys đã biến hoàng tử thành Troy Aesacus thành một con chim lặn do thương cảm tấm chân tình của ông dành cho Hesperia, con gái của thần sông Cebren. Trước đó, Aesacus vốn là con trai của vua Priam, yêu thích lối sống yên bình, xa lánh vật chất xa hoa. Ông đem lòng yêu tiên nữ Hesperia nhưng bị cô khước từ. Trong lúc chạy trốn khỏi sự tán tỉnh của Aesacus, cô bị rắn cắn cắn và chết. Đau buồn và tự trách, Aesacus quyết định kết liễu đời mình bằng cách nhảy xuống biển và được nữ thần Tethys biến hóa thành chú chim cô độc.

Tethys đôi khi bị nhầm lẫn với một nữ thần biển khác, đó là Thetis, vợ của Peleus và mẹ của Achilles.

Anh chị em

• Argês (Anh trai)
• Briareos (Anh trai)
• Brontês (Anh trai)
• Gyes (Anh trai)
• Hyperion (Anh trai)
• Iapetos (Anh trai)
• Koios (Anh trai)
• Kottos (Anh trai)
• Krios (Anh trai)
• Kronos (Em trai)
• Mnemosyne (Chị gái)
• Okeanos (Anh trai)
• Phoibe (Chị gái)
• Rhea (Chị gái)
• Steropês (Anh trai)
• Themis (Chị gái)
• Theia (Chị gái)