“Ganymedes was the loveliest born of the race of mortals, and therefore the gods caught him away to themselves, to be Zeus’ wine-pourer, for the sake of his beauty, so he might be among the immortals.“
– Homer, Iliad
“Ganymede là chàng trai đẹp nhất trên thế gian, vì vậy các vị thần đã bắt cậu làm của riêng, trở thành người rót rượu cho Zeus. Và vì vẻ đẹp ấy, cậu được sống giữa những kẻ bất tử.”
Ganymede hay Ganymedes (Tiếng Hy Lạp cổ: Γανυμήδης, viết theo chữ Latinh: Ganymēdēs) là một hoàng tử của thành Troy. Homer mô tả Ganymede là người phàm đẹp nhất và nổi tiếng với câu chuyện bị các vị thần bắt cóc để phục vụ, rót rượu cho thần Zeus trên đỉnh Olympus. Dạng Latinh của tên gọi này là Catamitus (và cũng là “Ganymedes”), từ đó từ “catamite” trong tiếng Anh được hình thành. Socrates cho biết Zeus yêu Ganymede, và trong Phaedrus của Plato, điều này được gọi là “khát khao”. Theo Dictys Cretensis, Ganymede đã bị người Cretan bắt cóc.
| Ganymede | |
 |
|
| Tên gọi khác | Γανυμήδης, Ganymedes, Cataminus, Bảo Bình, Hoàng tử thành Troy, Người rót rượu cho Zeus, “Cậu bé cưng” của Zeus, Người phàm đẹp nhất |
| Mối quan hệ | Zeus, Hội Mười Hai Vị Thần Olympus (The Dodekatheon) |
| Thể chất | |
| Chủng loài | Con người trở thành thần thánh |
| Giới tính | Nam |
| Hiện thân của | Tuổi trẻ, sắc đẹp, sự sinh sôi, tình dục, khát khao, đồng tính luyến ái |
| Phả hệ | |
| Cha mẹ | Tros, Callirhoe |
| Anh chị em | Ilus, Assaracus, Cleopatra, Cleomestra |
| Bạn đời | Zeus |
Ngoại hình
Ganymede được miêu tả là một thanh thiếu niên đẹp trai và quyến rũ. Trong một số tác phẩm nghệ thuật, ông được vẽ là người cơ bắp, mặc dù không nổi bật như những nam giới khác. Nhiều nhà thơ cổ đại đều đồng ý Ganymede là người đàn ông đẹp nhất trần gian, có thể sánh ngang với các vị thần bất tử.
Ganymede có vẻ ngoài lưỡng tính với những lọn tóc vàng óng ả, đôi mắt xanh lấp lánh, đôi môi cong đầy đặn cùng hàm răng trắng sáng. Là thần của sắc đẹp và khao khát tình dục, ông có thể khơi gợi sự ham muốn ở cả nam lẫn nữ. Tuy nhiên, do các lĩnh vực mà ông cai quản liên quan đến đồng giới, những người có xu hướng tình dục/lãng mạn với người cùng giới sẽ dễ dàng bị thu hút hơn.
Ông thường được khắc họa bên cạnh Zeus đang trong dạng một con đại bàng khổng lồ.
Thần thoại
Bị bắt cóc và thăng hoa thành thần
Ganymede là con trai của vua Tros xứ Dardania và tên gọi “Troy” được cho là bắt nguồn từ tên của vua Tros. Mẹ của ông là Callirhoe, con gái của thần sông Scamander. Ganymede cũng là anh em của Ilus, Assaracus, Cleopatra và Cleomestra.
Một ngày nọ, trong lúc đang chăn cừu trên núi Ida, gần thành Troy ở Phrygia, vẻ đẹp của Ganymede lọt vào tầm mắt của thần Zeus tối cao. Bị mê hoặc bởi vẻ đẹp vượt trội thần thánh của chàng trai trẻ, Zeus muốn chiếm giữ sự quyến rũ ấy mãi mãi nên quyết định đưa ông lên đỉnh Olympus để sống cùng các vị thần. Zeus liền biến thành một con đại bàng khổng lồ bay xuống trần gian và dùng móng vuốt quặp Ganymede đưa về thiên đàng.
Trên đỉnh Olympus, Zeus ban cho Ganymede sự trẻ trung vĩnh cửu và cuộc sống bất tử, cùng vị trí người rót rượu riêng của thần. Đôi khi, trong những dịp lễ hội, Ganymede sẽ làm việc cùng nữ thần Hebe để phục vụ các vị thần khác trên đỉnh Olympus.
Zeus đồng thời cũng bù đắp cho vua Tros, cha của Ganymede, nhiều món quà quý giá như những con ngựa hiếm, “chính loài này đã chở các vị thần bất tử.” Vật phẩm được thần đưa tin Hermes trao tận tay. Tuy đau buồn, vua Tros dần nguôi ngoai khi biết rằng con trai mình giờ đây có cuộc sống vĩnh hằng và giữ một vị trí đầy danh dự, đó là người rót rượu cho thần linh.
Trò chơi Knucklebones
Trường ca Argonautica của Apollonius xứ Rhodes có chi tiết Ganymede đã tức giận với thần Eros vì vị thần này gian lận trong trò chơi knucklebones (một trò chơi tung và bắt xương đốt ngón tay của động vật để đạt điểm cao nhất). Sau đó, Aphrodite quở trách con trai mình vì “gian lận với người mới chơi.”
Chòm sao Bảo Bình
Câu chuyện về Ganymede và Zeus được người Hy Lạp cổ đại xem là một trong những nguồn gốc của chòm sao Bảo Bình, bên cạnh các thần thoại về Eos và Deucalion. Chòm sao này nằm liền kề với chòm sao Aquila (Đại Bàng), biểu tượng của thần Zeus. Ngoài ra, một số nguồn cho rằng Aquila tượng trưng cho con đại bàng khổng lồ mà Zeus phái xuống trần gian bắt cóc Ganymede, thay vì chính Zeus hóa thân thành đại bàng.
Sự thật thú vị
- Một số truyền thuyết kể rằng chính nữ thần Bình minh Eos đã bắt cóc Ganymede vì bị thu hút bởi sự trẻ trung của ông. Sau đó, Zeus cướp Ganymede từ tay Eos và đưa ông lên đỉnh Olympus làm người rót rượu.
- Plato cho rằng khía cạnh tình yêu đồng tính trong thần thoại này đến từ đảo Crete, nơi khởi nguồn phong tục paiderastía (mối quan hệ giữa người đàn ông trưởng thành và thiếu niên).
- Athenaeus ghi nhận một phiên bản khác, trong đó Ganymede bị bắt cóc bởi vua Minos và trở thành người rót rượu cho ông thay vì cho Zeus.
- Một số triết gia lại nói Zeus bị thu hút không chỉ bởi ngoại hình xuất chúng mà còn nét đẹp tâm hồn và trí tuệ của Ganymede.
- Ganymede là người tình phàm trần duy nhất được Zeus ban tặng sự bất tử.
Trích dẫn
“Ganymedes. Young, pretty, and charming Ganymedes. He was nothing more than a deified mortal. A former prince her husband kidnapped from mount Ida because of his smooth skin and curved buttocks. When Zeus made him his immortal cupbearer, Hera thought he would be bored of the former mortal in a couple of decades or so. He would then be her friend, a fellow scorned consort of Zeus who had to deal with one lover after another while their husband ignored his vows. But he didn’t. He never did understand her. For Zeus truly loved the boy and made him his one and only male lover. “How pathetic,” She thought to herself, “He’s more faithful to a baseborn god than he is to his own wife.”
– The Baid
“Ôi Ganymedes. Ganymedes trẻ trung, xinh đẹp và quyến rũ. Cậu chẳng là gì hơn ngoài người phàm được hóa thần hóa thánh. Vị hoàng tử bị chồng bà bắt cóc từ núi Ida chỉ vì làn da mịn màng và những đường cong trên thân hình cậu. Khi Zeus biến cậu thành người rót rượu bất tử của riêng, Hera chỉ nghĩ sẽ mau chán chường chàng trai phàm trần trong vòng vài thập kỷ, như cách mọi cuộc tình chóng vánh của ông. Và rồi, cậu sẽ trở thành bạn của bà, một người đồng cảm, người tình bị ruồng bỏ bởi Zeus, người mà không ngừng đối phó với vô số tình nhân của chồng mặc cho lời thề thiêng liêng đã từng trao. Nhưng ông đã không như thế. Ông chưa bao giờ hiểu được bà. Vì thần Zeus đây thực sự yêu chàng trai ấy và biến cậu trở thành người tình nam duy nhất trong cuộc đời.
‘Thật đáng thương, tôi ơi’ bà nghĩ thầm. ‘Ông ấy còn chung thủy với một vị thần hạ đẳng hơn chính người vợ của mình.’”
“Here the Phrygian hunter is borne aloft on tawny wings, Gargara’s range sinks downwards as he rises, and Troy grows dim beneath him; sadly stand his comrades; vainly the hounds weary their throats with barking, pursue his shadow or bay at the clouds.“
– The Baid
“Ở đây, người thợ săn Phrygia bay lượn trên đôi cánh vàng óng, dãy núi Gargara chìm dần xuống khi chàng bay lên, và thành Troy mờ dần dưới chân chàng; những người bạn đồng hành đứng nhìn buồn bã; những con chó vô vong làm mỏi cổ họng với tiếng sủa, vừa đuổi theo bóng hình chàng, vừa tru lên với đám mây.”
